ویتامین D برای سلامت استخوان و تعدادی دیگر از اندام‌های بدن مانند ماهیچه‌ها، دندان‌ها و حتی تقویت سیستم ایمنی بدن، اهمیت بسیار زیادی دارد. اما مشکلی که وجود دارد این است که ویتامین دی به سختی از منابع غذایی معمولی به دست می‌آید و تامین اندازه مورد نیاز بدن، تنها از طریق مصرف منابع ویتامین D امکان پذیر نیست و باید از فرآورده‌هایی مثل شیر یا غلاتی که با این ویتامین غنی شده‌اند، استفاده نمود. اگر بدن شما این ویتامین را به مقدار کافی دریافت نکند، با طیف وسیعی از مشکلات سلامتی ناشی از کمبود ویتامین دی مواجه خواهد شد که برخی از آنها را در این مقاله ذکر کرده‌ایم. با دکتر مهناز شکروی همراه باشید تا با عوارض کمبود ویتامین D و راه‌های درمان آن آشنا شوید.
ویتامینD چیست؟
ویتامینD یک ویتامین محلول در روغن است که چندین عملکرد مهم در بدن دارد:
به جذب کلسیم و فسفر رژیم غذایی از روده کمک می کند.
این ویتامین از آزاد شدن بی رویه هورمون پاراتیروئید ، هورمونی که باعث افزایش برداشت کلسیم از استخوان می شود جلوگیری میکند.
از طریق این اقدامات ، ویتامینD به طبیعی نگه داشتن کلسیم و فسفات در خون کمک می کند و در نتیجه سلامت استخوان ها را ارتقا می بخشد.
کمبود ویتامین D در بدن
1-مرتب بیمار شدن
یکی از مهمترین نقش‌های ویتامین D، تقویت سیستم ایمنی بدن است به طوری که بتواند با ویروس‌ها و باکتری‌های عامل بیماری مقابله کند. ویتامین دی مستقیماً با سلول‌هایی که مسئولیت مبارزه با عفونت را بر عهده دارند در ارتباط است. در بعضی از تحقیقات، ارتباط واضحی بین کمبود ویتامین دی و عفونت‌های دستگاه تنفسی مانند سرماخوردگی، برونشیت و ذات الریه مشخص شده است. افرادی که دچار کمبود این ویتامین هستند به طور طبیعی بیشتر از سایرین بیمار می‌شوند.
2-درد و ضعف ماهیچه‌ها
ماهیچه‌ها برای داشتن عملکرد درست، به مقادیر معینی از ویتامین D نیاز دارند. کمبود ویتامین D می‌تواند منتهی به دردناک و ضعیف شدن ماهیچه‌ها شود. این همان حسی است که اغلب، زمانی آن را تجربه می‌کنید که به عفونتی ویروسی مانند آنفولانزا دچار شده‌اید. شدت این درد از نسبتا ملایم تا شدید متغیر است و اگر کمبود ویتامین دی جبران نشود، در طول زمان بدتر می‌شود.
3-خستگی
مطالعات موردی نشان داده است که سطح بسیار پایین ویتامین دی در خون می‌تواند باعث خستگی شود که تأثیر منفی شدیدی بر کیفیت زندگی دارد. یک مطالعه‌ی علمی نشان داده، زنانی که سطح خون آنها کمتر از 20 نانوگرم در میلی لیتر یا 21-29 نانوگرم در میلی لیتر است، بیشتر از کسانی که سطح خون بالای 30 نانوگرم در میلی لیتر دارند، از خستگی شکایت می‌کنند. در بسیاری از این افراد بعد از دریافت مکمل ویتامین دی، مشکل خستگی رفع می‌شود.
4-عرق بیش از حد
یکی از علایم کمبود ویتامین دی عرق کردن است. اگر متوجه شده‌اید که بیش از حد عرق می‌کنید، و هیچ دلیل واضحی مانند تب، هوای گرم یا تمرین ورزشی شدید، برای آن وجود ندارد، این مسئله را نیز باید با پزشک خود در میان بگذارید. هنوز مشخص نشده است که چرا کمبود ویتامین D منجر به این مشکلات می‌شود، ولی با این حال، این مسئله در تحقیقات پزشکی، تثبیت شده و قطعی است.
5-افسردگی
در مطالعات مروری، محققان کمبود ویتامین D - به ویژه در بزرگسالان – را با افسردگی مرتبط دانستند. برخی مطالعات کنترل شده نشان داده است که دادن ویتامین D به افرادی که دچار کمبود این ویتامین هستند به بهبود افسردگی کمک میکند، از جمله افسردگی فصلی که در ماه‌های سردتر اتفاق می‌افتد. برخی مطالعات نشان داده‌اند که مکمل ویتامین دی باعث بهبود خلق و خو می‌شود.
6-اختلال در بهبودی زخم
بهبود آهسته‌ی زخم‌ها پس از جراحی یا آسیب دیدگی ممکن است نشانه‌ی کمبود ویتامین دی باشد. نتایج حاصل از یک مطالعه‌ی آزمایشگاهی نشان می‌دهد که این ویتامین، تولید ترکیباتی برای تشکیل پوست جدید که به عنوان بخشی از فرایند ترمیم زخم لازم هستند را افزایش می‌دهد. همچنین گفته شده است که نقش ویتامین D در کنترل التهاب و مبارزه با عفونت برای بهبود مناسب ضروری است.
7-کمبود ویتامین D و ریزش مو
خواص ویتامین d بر پوست سر و فولیکول موها قابل‌توجه است. مصرف ویتامین دی می‌تواند تأثیرات بسیاری بر موهای شما داشته باشد. بعضی از این تأثیرات شامل موارد زیر هستند:
ویتامین دی می‌تواند مانع ریزش مو شود؛
ویتامین d با تحریک فولیکول‌های مو کمک میکند موها سریع‌تر رشد کنند؛
تحقیقات نشان داده‌اند که، ریزش مو در افراد زیادی پس از افزودن ویتامین دی به رژیم غذایی قطع شده است که این یکی از خواص قرص ویتامین دی است.
برای جبران کمبود ویتامین دی چه بخوریم؟
اگر تردید دارید که شاید دچار کمبود ویتامین دی باشید، این مسئله را با پزشک خود در میان بگذارید. با یک آزمایش خون ساده متوجه خواهید شد که آیا کمبود ویتامین D موجب مشکلات شما شده است یا خیر. خبر خوب این است که با تغییراتی ساده در سبک زندگی، می‌توانید سطح این ویتامین خود را بالا ببرید، از جمله:
خوردن مواد غذایی‌ای که منابع ویتامین D هستند، چه مواد غذایی‌ای که به طور طبیعی دارای این ویتامین هستند و چه مواد غذایی غنی شده با این ویتامین. این مواد غذایی شامل زرده‌ی تخم مرغ، ماهی های چرب مانند سالمون و تن، جگر گوساله یا برخی از انواع پنیر و همچنین لبنیات، غلات، آبمیوه یا سایر نوشیدنی‌های گیاهی غنی شده (مانند شیر بادام) است.
استفاده از مکمل های غذایی ویتامین D. به طور کلی توصیه می‌شود که بزرگسالان زیر ۷۰ سال، در روز ۶۰۰ واحد ویتامین D مصرف کنند و افراد بالای ۷۰ سال نیز روزانه ۸۰۰ واحد دریافت کنند. اما وقتی پزشک، بیماری را به دلیل کمبود ویتامین D درمان میکند (به ویژه اگر این کمبود شدید باشد)، ممکن است تا زمانی که مشکل بیمار برطرف شود، تا ۴۰۰۰ واحد در روز را تجویز کند.
قرار گرفتن در معرض نور خورشید نیز راه مناسب دیگری برای رساندن ویتامین D به بدن است. اگر از آن دسته افرادی هستید که همیشه از کرم ضد آفتاب استفاده می‌کنند، در ابتدا ممکن است این کار برای‌تان کمی دشوار باشد، ولی خوب است اگر بتوانید سه بار در هفته و هر بار ۱۵ دقیقه در معرض آفتاب قرار بگیرید، این کار می‌تواند به شما کمک کند تا کمبود ویتامین خود را جبران کنید.
روش‌های رفع کمبود ویتامین D
خوشبختانه رفع کمبود ویتامین D معمولاً آسان است. هم می‌توانید در معرض آفتاب قرار بگیرید، هم غذاهای غنی از ویتامین D مانند ماهی‌های چرب یا لبنیات غنی شده‌ی بیشتری مصرف کنید. همچنین می‌توانید انواع مکمل‌های ویتامین D را در بازار را نیز تهیه و مصرف کنید. برای اطلاع از کمبود این ویتامین کافی است به پزشک مراجعه کرده و آزمایش خون انجام دهید. همه افراد به طور نسبتی به درجاتی از کمبود این ویتامین مبتلا هستند که می‌توانند با تغییر سبک زندگی آن را برطرف کنند.
سخن پایانی
ویتامین دی یکی از مهمترین ویتامین‌های لازم برای بدن شماست. شما می‌توانید از طریق مصرف مواد غذایی ویتامین دی موردنظر خود را به بدنتان برسانید. بعد از مصرف مقدار کافی از ویتامین دی، با قرارگرفتن بدون واسطه در مقابل آفتاب ویتامین دی را فعال کنید. ویتامین دی علاوه بر بهبود عملکرد سیستم ایمنی شما، می‌تواند تأثیر بسیار زیادی بر سلامت پوست و موی شما داشته باشد؛ پس بهتر است مرتباً ویتامین دی مصرف کنید و مقابل آفتاب قرار بگیرید.
چنانچه درمورد ویتامین دی سؤالی دارید، در قسمت تماس با ما سؤال خود را مطرح کنید تا دکتر مهناز شکروی(داروساز) پاسخ‌گوی شما باشد.
